Het uitstrijkje.
Het uitstrijkje duurt ongeveer 10 minuten. Sommige vrouwen vinden het uitstrijkje vervelend, maar het doet meestal geen pijn.
Wilt u weten wat u precies kunt verwachten?
Tips voor het onderzoek
- Vergeet niet het laboratoriumformulier mee dat u bij de uitnodiging heeft ontvangen mee te nemen. Anders is het onderzoek niet gratis.
- Ga van tevoren naar de wc. Het kan vervelend voelen als uw blaas of darm vol is.
- Vindt u het erg vervelend om het uitstrijkje te laten doen? Vertel dit dan aan de assistente. Zij kan daar rekening mee houden.
- Is het bij uw huisartspraktijk niet mogelijk dat een vrouw het uitstrijkje maakt, bel dan met de screeningsorganisatie in uw regio.
- Ook als u liever naar een andere huisartsenpraktijk gaat voor het uitstrijkje, bel dan met de screeningsorganisatie in uw regio.
Het uitstrijkje stap voor stap
Het onderzoek is bij uw huisartsenpraktijk. Meestal doet de assistente het onderzoek. Eerst stelt de assistente u een paar vragen. Bijvoorbeeld wanneer u voor het laatst ongesteld bent geweest. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen aan de assistente. Vindt u het vervelend om een uitstrijkje te laten maken? Heeft u vervelende ervaringen met seks of bent u maagd? Laat dat aan de assistente weten. Dan kan zij daar rekening mee houden door bijvoorbeeld een kleinere 'eendenbek' te gebruiken.
U kleedt zich van onderen uit en gaat op de onderzoeksbank liggen. U kunt uw benen in de steunen plaatsen. Zijn er geen steunen? Dan buigt u uw knieën en spreidt uw benen een beetje. Zo ontspant uw lichaam zich. In de tussentijd zet de assistente alles klaar.
Voor het uitstrijkje gebruikt de assistente een speciaal instrument, de 'eendenbek'.
- De assistente vertelt precies wat ze gaat doen. Eerst warmt ze de eendenbek een beetje op met warm water. Daarna doet ze de eendenbek voorzichtig in uw vagina. Dan doet ze de eendenbek open, zodat ze uw baarmoedermond kan zien. Als u wilt, kunt u met een spiegeltje meekijken.
De assistente doet een borsteltje door de eendenbek naar binnen. Ze draait met het borsteltje om wat cellen van de baarmoedermond te halen. Die cellen doet ze in een potje of op een glaasje. Daarna doet ze de eendenbek weer dicht en haalt ze hem uit uw vagina.
Het onderzoek is klaar. U kunt opstaan en u weer aankleden. Soms komt er wat bloed uit uw vagina. Dat is niet erg. In de onderzoeksruimte ligt maandverband. De assistente doet het formulier en het potje in een plastic zakje. Vervolgens doet ze dit zakje in een envelop. Het kan zijn dat de assistente aan u vraagt om de envelop in de brievenbus te doen. Soms haalt het laboratorium de envelop bij de huisarts op.
Veelgestelde vragen
Doet het maken van een uitstrijkje pijn? (vraag 3)
Kan ik het uitstrijkje laten doen door een vrouw? (vraag 2)
Ik ben nog maagd. Kan ik wel een uitstrijkje laten maken? (vraag 4)
Beoordeling van het uitstrijkje
Het uitstrijkje gaat naar een laboratorium. In Nederland zijn ongeveer 50 laboratoria die uitstrijkjes beoordelen. Alle laboratoria behandelen en beoordelen de uitstrijkjes op dezelfde manier.
De beoordeling stap voor stap
1. Het uitstrijkje krijgt een nummer. Dit nummer komt ook op het laboratoriumformulier.
2. Alle gegevens worden in de computer gezet.
3. De cellen op het glaasje worden gekleurd. Anders kan de medewerker van het
laboratorium (laborant) de cellen niet goed beoordelen.
4. Een laborant bekijkt de cellen onder de microscoop. Heeft u al eens eerder een
uitstrijkje laten maken? Dan vergelijkt de laborant de resultaten ook met de resultaten
van vorige uitstrijkjes.
5. Zijn de cellen afwijkend? Dan wordt het uitstrijkje bekeken door minstens twee laboranten.
Dat gebeurt ook als het uitstrijkje niet goed te beoordelen is. Zijn de cellen erg afwijkend?
Dan worden de cellen ook bekeken door een patholoog.
6. De cellen van uw uitstrijkje worden 15 jaar bewaard. Zo kunnen de nieuwe uitstrijkjes
steeds vergeleken worden met vorige uitstrijkjes.
Het laboratorium stuurt de uitslag naar de screeningsorganisatie en uw huisarts.
De uitslag van het uitstrijkje
3 tot 5 weken na het maken van het uitstrijkje is de uitslag bekend. U krijgt de uitslag van het onderzoek via een brief van de screeningsorganisatie in uw regio. Als verwijzing naar de gyneacoloog nodig is, neemt uw huisarts eerst contact met u op.
Welke uitslagen zijn er mogelijk?
1. Uitslag: geen afwijkingen
We hebben geen aanwijzingen voor baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan in het uitstrijkje gevonden. Van elke 100 vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek, krijgen ongeveer 95 vrouwen deze uitslag.
Over 5 jaar ontvangt u weer een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Deze uitslag wordt ook wel PAP 1 genoemd.
De uitslag geeft geen volledige zekerheid dat u geen voorstadium of baarmoederhalskanker heeft.
Dus heeft u een van de volgende klachten? Neem dan meteen contact op met uw huisarts:
- bloedingen tijdens of vlak na seks
- bloedingen na de overgang, bijvoorbeeld als u al meer dan een jaar niet ongesteld bent geweest
- bloedingen tussen twee menstruatieperiodes in
- ongewone afscheiding uit uw vagina.
2. Uitslag: niet goed te beoordelen
Het uitstrijkje was niet goed te beoordelen. Dat komt bijvoorbeeld doordat er te weinig cellen waren of doordat er te veel bloed in het uitstrijkje zat. U krijgt het advies om over 6 weken opnieuw een uitstrijkje laten maken. Meestal is de uitslag dan normaal. Ook dit uitstrijkje is gratis. Van elke 100 vrouwen krijgen 2 vrouwen deze uitslag. Deze uitslag wordt ook wel PAP 0 genoemd.
3. Uitslag: lichte afwijking
We hebben afwijkende cellen gevonden. Deze cellen zijn geen baarmoederhalskanker. Van elke 100 vrouwen krijgen ongeveer 2 tot 3 vrouwen deze uitslag.
Vaak verdwijnen de afwijkende cellen vanzelf. Het afweersysteem van het lichaam ruimt de cellen op. Dit kan één tot anderhalf jaar duren. Daarom krijgt u het advies om na 6 en 12 maanden opnieuw een vervolguitstrijkje te laten maken.
De huisarts kan dan zien of de afwijkende cellen weg zijn. Van elke 20 vrouwen met deze uitslag verdwijnt bij ongeveer 13 vrouwen de afwijking vanzelf.
Als de afwijking niet verdwijnt, wordt u doorverwezen naar een gynaecoloog. Deze uitslag wordt ook wel PAP 2 of PAP 3a1 genoemd.
4. Uitslag: ernstige afwijking
We hebben een ernstige afwijking gevonden. Van elke 100 vrouwen krijgt minder dan 1 vrouw deze uitslag. Als u deze uitslag krijgt, verwijst de huisarts u door naar een gynaecoloog voor een vervolgonderzoek.
U schrikt misschien als u deze uitslag krijgt. Maar de kans dat u baarmoederhalskanker heeft, is nog steeds klein. Van elke 30 vrouwen met deze uitslag heeft ongeveer 1 vrouw kanker. De andere vrouwen hebben een voorstadium daarvan.
Dit voorstadium wordt meestal behandeld om te voorkomen dat baarmoederhalskanker kan ontstaan. Deze uitslag wordt ook wel PAP 3a2, PAP 3b, PAP 4 en PAP 5 genoemd.
5. Veelgestelde vragen
- Mijn huisarts heeft het in de uitslag over PAP of KOPAC. Wat betekent dat? (vraag 1)
- Wat kost een vervolgonderzoek? (vraag 1)
Bron: Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker.