Auteur: Renske Braspenning - nu.nl/algemeen

Als alle seinen op groen staan, komt er mogelijk binnen vijf jaar een bevolkingsonderzoek naar longkanker. Mensen met een zware rookgeschiedenis zouden hieraan kunnen deelnemen. Lezers hadden hier veel vragen over en ook experts wijzen op haken en ogen.

Het Erasmus MC presenteerde maandag een onderzoek over screening naar longkanker. Daaruit bleek dat screening ook longkankersterfgevallen kan voorkomen bij ex-rokers, meer dan bij huidige rokers. De resultaten worden meegenomen in de overwegingen om een bevolkingsonderzoek naar longkanker uit te voeren.

Sinds begin 2000 is het Erasmus MC al bezig met het verkennen van de mogelijkheid van een bevolkingsonderzoek voor longkanker. Eerdere resultaten lieten al zien dat een bevolkingsonderzoek het sterftecijfer van longkanker met 24 procent kan verlagen door de inzet van CT-scans.

Zo'n bevolkingsonderzoek zou zich op vijftigplussers met een zware rookgeschiedenis richten. Mogelijk willen de onderzoekers ook mensen meenemen die door andere oorzaken dan roken een hoog risico op longkanker hebben.

De Gezondheidsraad heeft wel nog wat vraagtekens bij het onderzoek van het Erasmus MC. Zo moet gekeken worden of er überhaupt genoeg CT-scans in Nederland zijn en of er voldoende personeel is. Daarnaast is het nog onduidelijk hoe vaak er moet worden gescreend en hoe ziekenhuizen dit precies moeten inrichten.

Hoe werkt een bevolkingsonderzoek?

Mensen met een zware rookgeschiedenis krijgen een vragenlijst die ze vrijwillig mogen invullen. Als hieruit blijkt dat ze een hoog risico op longkanker hebben, kunnen ze een CT-scan krijgen. Als daarop verdachte 'vlekjes' zijn te zien, worden ze naar de longarts doorgestuurd voor een vervolgonderzoek.

Dat gebeurt ongeveer bij twee op de honderd mensen. Doordat ze een verwijzing krijgen naar de longarts, kunnen ze sterfte voorkomen.

De keerzijde van screening:

Het redden van mensenlevens door een mogelijk bevolkingsonderzoek klinkt geweldig. Maar er zijn ook nadelen van screening die niet altijd even goed worden belicht.

"We zijn niet tegen screening, maar we vinden dat er ook naar de keerzijde moet worden gekeken. Zeker in tijden van schaarste in de zorg", zegt Catrien Schimmelpenninck. Ze was projectleider van het adviesrapport Iedereen bijna ziek van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS).

Hierin pleitte de RVS eind vorig jaar onder meer voor extra aandacht voor de keerzijde van bevolkingsonderzoeken. Enkele bezwaren gelden ook voor dit bevolkingsonderzoek naar longkanker.

Mensen die veel hebben gerookt hebben namelijk niet alleen een grotere kans op longkanker, maar ook op andere kankersoorten en hart- en vaatziekten. Uit onderzoek blijkt dat patiënten die door de screening niet aan longkanker overlijden, op dezelfde termijn alsnog kunnen overlijden aan iets anders. In de medische wereld wordt dit ook wel 'vervangende sterfte' genoemd.

Verder kan er sprake zijn van een onjuiste positieve uitslag. Het vlekje op de CT-scan blijkt dan toch geen longkanker te zijn bij het vervolgonderzoek. Schimmelpenninck: "Uit onderzoek blijkt dat de onrust die veroorzaakt wordt door die uitslag nog langer kan aanhouden bij de patiënt."

Groot onderzoek duurt nog jaren:

Zo'n breed onderzoek brengt ook ethische dilemma's met zich mee. Dat legt met 100.000 extra CT-scans extra druk op de reguliere zorg, terwijl de zorgcapaciteit in Nederland al niet zo groot is.

Daarnaast worden via CT-scans een hoop toevalsbevindingen gedaan, wat bij huisartsen voor extra druk en dilemma's zorgt. "Het effectiefste in dit geval is échte preventie, het voorkomen dat mensen beginnen met roken en vapen. Anders zijn we aan het dweilen met de kraan open", zegt Schimmelpenninck.

Voordat we daar zijn, moet er dus nog een hoop worden onderzocht. Longkanker Nederland bekijkt momenteel of een bevolkingsonderzoek haalbaar is.

Daarna moet het weer terug naar de Gezondheidsraad voor een nieuw advies. Ook moet het RIVM er nog naar kijken en moet er voldoende budget zijn.

"Wij hopen in mei 2026 klaar te zijn zodat de Gezondheidsraad ernaar kan kijken", vertelt Lidia Barberio, directeur Longkanker Nederland. Uiteindelijk zou het bevolkingsonderzoek binnen vijf jaar van start kunnen gaan.

Bron: www.nu.nl