Auteur: Ellen de Visser -.volkskrant.nl/wetenschap

Neurochirurg en onderzoeksleider Graeme Woodworth bekijkt beelden van een hersentumor die in de MRI-scanner met geluidsgolven wordt behandeld.

Bron University of Maryland Medical Center.

Patiënten met agressieve hersenkanker leven langer als bij hen met geluidsgolven de bloed-hersenbarrière tijdelijk wordt opengezet. Daardoor kunnen kankermedicijnen de tumor beter bereiken.

Dat blijkt uit internationaal onderzoek dat maandagavond is gepubliceerd in The Lancet Oncology. De nieuwe technologie kan een oplossing bieden voor een probleem dat de behandeling van veel hersenziekten belemmert: de bloedvaten van de hersenen en de cellen eromheen vormen een soort isolatielaag die het brein beschermt en maar zeer selectief moleculen doorlaat. Stoffen die mogelijk giftig zijn komen vaak niet of nauwelijks door die bloed-hersenbarrière heen. Dat geldt ook voor veel medicijnen.

De afgelopen jaren hebben artsen bewezen dat geluidsgolven die beschermlaag in de hersenen veilig kunnen openen; Amerikaanse en Canadese artsen laten nu voor het eerst zien dat patiënten daar baat bij kunnen hebben. Ze pasten de technologie toe bij 34 patiënten met een glioblastoom, de meest agressieve vorm van hersenkanker. Bij de behandeling van dat type kanker wordt al decennialang nauwelijks vooruitgang geboekt.

Microbellen:

In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer zevenhonderd mensen een glioblastoom. Na de diagnose leven ze gemiddeld nog één tot anderhalf jaar. De tumor kan met een operatie nooit helemaal worden weggehaald, en van het chemomedicijn dat de kankercellen kan aanpakken, komt minder dan 20 procent aan in de hersenen, zo blijkt uit eerder onderzoek.

De patiënten uit de studie kregen de geluidsbehandeling aan het begin van hun maandelijkse kuur met chemopillen. Ze lagen in een stellage in een MRI-scanner en droegen een helm die geluidsgolven opwekte. De artsen konden die golven bundelen en precies richten op de plek van de tumor. Vooraf hadden de patiënten een infuus gekregen met microscopische, met gas gevulde belletjes.

Als die microbellen worden geraakt door geluidsgolven, gaan ze trillen en worden ze tegen de wand van de bloedvaten aangedrukt, verduidelijkt Dannis van Vuurden, kinderoncoloog bij het Prinses Máxima Centrum. ‘Ze masseren als het ware de bloedvatwand, waardoor die tijdelijk ontspant en er ruimte ontstaat tussen de cellen.’ De deurtjes in de vaatwand blijven ongeveer tien uur openstaan, zegt Van Vuurden, en dat geeft het chemomedicijn de kans om vanuit het bloed het tumorweefsel te bereiken.

Loting bij vervolgstudie:

De patiënten kregen zes geluidsbehandelingen en leefden (vanaf de diagnose) gemiddeld nog ruim 31 maanden, een jaar langer dan een controlegroep van 185 vergelijkbare patiënten die alleen de chemokuur kregen. Na 44 maanden, het einde van de onderzoeksperiode, waren veertien van de 34 patiënten nog in leven.

Van Vuurden is samen met neuroloog Tom Snijders de leider van een Nederlands onderzoek naar de nieuwe behandeling, dat naar verwachting volgend jaar begint. Samen met collega’s uit zijn ziekenhuis en het UMC Utrecht gaat hij kinderen en jongvolwassenen met hersenstamkanker met geluidsgolven behandelen. Hij is enthousiast over de resultaten van zijn buitenlandse collega’s: voor het eerst in lange tijd lijken er voor patiënten met een somber perspectief iets betere vooruitzichten te zijn, al ligt genezing nog niet in het verschiet, waarschuwt hij.

Het zou kunnen dat de onderzoeksresultaten iets te rooskleurig zijn, benadrukt hij, omdat er voor de behandeling niet was geloot. De patiënten in de controlegroep hadden weliswaar dezelfde kenmerken als de patiënten die werden behandeld, maar het blijft mogelijk dat artsen vooral patiënten hebben behandeld met iets betere vooruitzichten. Dat kan de resultaten hebben beïnvloed. Bij een vervolgstudie zal wel worden geloot, schrijven de onderzoekers.

De bijwerkingen van de geluidsbehandeling bleken aanvaardbaar, toch wil dat niet zeggen dat de nieuwe technologie meteen breed inzetbaar is, benadrukt Van Vuurden. ‘De hersenen zijn kwetsbaar, dus we moeten voorzichtig zijn. Bij elk nieuw medicijn moeten we opnieuw onderzoek doen.’

Bron: www.volkskrant.nl