Hospicezorg onder druk: 'Laat mensen waardig sterven, niet goedkoper'.
Auteur: Jan Cammeraat wos.nl/nieuws
In Westland groeit de zorg om bezuinigingen in de palliatieve thuiszorg. Beukenrode Palliatieve Thuiszorg & Hospice past zich aan, maar ziet ook grenzen.
Foto: SignBiblio.
Sinds 1 januari 2025 is de bekostiging van hospicezorg in Nederland ingrijpend veranderd. In plaats van een vergoeding per uur verpleegkundige zorg ontvangen thuiszorgorganisaties nu een vast dagtarief per gast. Hoewel deze wijziging administratief eenvoudiger lijkt, leidt het in de praktijk tot bezuinigingen die de kwaliteit van palliatieve zorg onder druk kan zetten. In Beukenrode – met hospices in Naaldwijk en 's-Gravenzande – voelt men de gevolgen, maar blijft de instelling positief.
Minder geld voor dezelfde zorg:
"Voorheen kregen thuiszorgorganisaties per gast ongeveer elf uur verpleegkundige zorg per dag vergoed", zegt Annie van Antwerpen, voorzitter van Beukenrode Palliatieve Thuiszorg & Hospice. "Dat was toereikend als je vier gasten had. Nu ontvangen zij één vast bedrag per cliënt per dag, ongeacht de zorgzwaarte. Nu ontvangen zij één vast bedrag per cliënt per dag, ongeacht de zorgzwaarte. Daarmee redden thuiszorgorganisaties het niet voor 24-uurszorg."
“Zonder passende financiering verliezen we niet alleen hospices, maar ook de ziel van deze zorg.”
Carla Aalderink (VPTZ Nederland)
VPTZ Nederland slaat alarm:
Ook op landelijk niveau groeit de onrust. Volgens Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) Nederland – de koepel van meer dan 200 hospiceorganisaties – is het nieuwe beleid 'onverantwoord'. Directeur Carla Aalderink benadrukt dat vrijwilligers geen vervanging zijn voor professionele zorg. "We horen van leden dat hun inzet bijna gehalveerd wordt. Je kunt niet méér van mensen vragen en tegelijk minder ondersteuning bieden."
Links Patricia Bakker, rechts Annie van Antwerpen.
Foto; WOS/Jan Cammeraat
De gevolgen zijn inmiddels zichtbaar: hospice De Vier Vogels in Rotterdam sloot recent de deuren na 25 jaar. Ook hospice De Ster in Loosdrecht moest stoppen. Tientallen andere hospices verkeren in financieel zwaar weer. "Zonder passende financiering verliezen we niet alleen hospices, maar ook de ziel van deze zorg", aldus Aalderink.
Voorbereid met scholing en samenwerking:
Beukenrode koos voor een constructieve aanpak. Direct na de bezuinigingen werd gestart met de scholingen van vrijwilligers. "We hebben ze getraind in tillen, het gebruik van verpleegmaterialen en hoe te handelen in acute situaties", vertelt coördinator Patricia Bakker. "Eerder hadden we in 2024 al gevraagd aan onze vrijwilligers wat ze van ons nodig dachten te hebben, wanneer de verpleegkundige er niet is. Voor de trainingen werkten met kleurkaartjes om het vertrouwen te meten. Bijna iedereen was na afloop ‘groen’."
Toch zijn de effecten merkbaar. "Er is minder verpleegkundige aanwezigheid. Vrijwilligers zijn dagelijks op een vast tijdstip met drie vrijwilligers aanwezig in plaats van de verpleegkundige. Dat vraagt veel van hen – en van ons als organisatie. We zorgen voor goede begeleiding, duidelijke afspraken en bereikbaarheid op afstand."
Geen medische handelingen, wel verantwoordelijkheid:
Vrijwilligers nemen géén medische zorg over. Wel mogen zij in overleg eenvoudige handelingen uitvoeren, zoals het toedienen van een extra dosis van de morfinepomp of het geven van zo nodig-medicatie – mits vooraf besproken met de verpleegkundige. Daar zit altijd een begrenzing op. Familie mag dat ook.
Dus met goede afspraken is het veilig", zegt Bakker.
Wat is er veranderd in de bekostiging van hospicezorg?
Sinds 1 januari 2025 is de manier waarop thuiszorgorganisaties worden gefinancierd ingrijpend veranderd. De gevolgen zijn in het hele land merkbaar. Oude situatie (tot eind 2024): - Vergoeding per uur zorg - Gemiddeld 11 uur verpleegkundige zorg per gast per dag vergoed - Financiering afgestemd op zorgzwaarte Nieuwe situatie (vanaf 2025): - Vast dagtarief per gast - Geen rekening met hoeveelheid of intensiteit van zorg - Minder geld bij lage bezetting, terwijl de kosten vaak gelijk blijven
Gevolg: - Minder inzet van professionele verpleegkundigen - Grotere druk op vrijwilligers - Sluiting van meerdere hospices in Nederland
Om de continuïteit te waarborgen, heeft Beukenrode wel extra vrijwilligersdiensten ingevoerd. "Er zijn nu altijd twee zorgvrijwilligers aanwezig als er geen verpleegkundige is."
Beukenrode blijft overeind – maar niet zonder zorgen:
Beukenrode laat zien dat verandering mogelijk is zonder kwaliteitsverlies, mits goed voorbereid en gedragen door een gemeenschap. Maar dat is bij andere organisaties niet overal haalbaar. Als vrijwillige inzet structureel professionele zorg moet vervangen, holt het systeem uit. Dan dreigt hospicezorg te verschralen tot een logistieke oplossing – terwijl juist in de laatste levensfase nabijheid en menselijkheid essentieel zijn.
Ondanks de bezuinigingen houdt Beukenrode stand. "We zijn trots op onze vrijwilligers", zegt Van Antwerpen. "Het bestuur heeft enorm veel waardering voor de wijze waarop vrijwilligers, coördinatoren en verpleegkundigen deze verandering in korte tijd zijn aangegaan. Westlanders zijn betrokken mensen. Maar het mag niet verder afglijden. Dit is voor ons een grens."