De meest voorkomende soort leverkanker bij kinderen, hepatoblastoom, blijkt verrassend veel afweercellen te bevatten van een soort waar tot nu toe nauwelijks aandacht voor was. Dat blijkt uit een studie van onderzoekers van het Prinses Máxima Centrum en het UMC Utrecht. De ontdekking van deze myeloïde cellen in de levertumoren biedt aanknopingspunten voor nieuwe immunotherapieën.

Hepatoblastoom is de meest voorkomende soort leverkanker bij kinderen. Het ontstaat wanneer onrijpe levercellen blijven steken in een vroeg ontwikkelingsstadium, en ongecontroleerd gaan delen. De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van chemotherapie en een operatie om de tumor te verwijderen, en soms is zelfs een levertransplantatie nodig. Onderzoek naar nieuwe therapieën bij deze vorm van kinderkanker blijft daarom hard nodig.

Immunotherapie:

Over aanwezigheid van immuuncellen in het hepatoblastoom was tot nu toe nog vrijwel niets bekend. Die kennis kan een aanknopingspunt zijn voor mogelijke behandelingen: het juiste geneesmiddel kan deze lichaamseigen cellen stimuleren om tumoren te herkennen en te vernietigen. Deze aanpak, bekend als immunotherapie, is al beschikbaar voor verschillende soorten kanker, vooral bij volwassenen. 

Onderzoekers van het UMC Utrecht en het Prinses Máxima Centrum startten daarom een onderzoeksproject om de afweercellen van het hepatoblastoom in kaart te brengen. Om te begrijpen of immunotherapie een haalbare optie is voor kinderen met hepatoblastoom, gingen Yvonne Vercoulen, groepsleider bij het UMC Utrecht, en Weng Chuan Peng, onderzoekgroepsleider bij het Prinses Máxima Centrum, een samenwerking aan. De resultaten publiceerden ze in vakblad Cancer Immunology, Immunotherapy.

Weinig T-cellen:

'Uit ons onderzoek blijkt dat kinderlevertumoren weinig zogenaamde T-cellen bevatten, afweercellen die in tumoren bij volwassenen wél te vinden zijn,' zegt Daniëlle Krijgsman, onderzoeker in het UMC Utrecht. 'We kunnen hepatoblastomen bij kinderen dus niet behandelen met immunotherapieën die zijn gebaseerd op het aanzetten van deze T-cellen, wat vaak wordt gedaan bij volwassenen met kanker.'

De onderzoekers kwamen tot die conclusie door biopten, stukjes tumorweefsel van kinderen die in het Máxima onder behandeling zijn of zijn geweest, te bekijken met behulp van ‘spatial omics’. Dat geeft een heel gedetailleerd beeld van de tumor. 'Met deze techniek komen we veel meer te weten over de soort immuuncellen die daarin zitten,' zegt Krijgsman. 'We kunnen zien wat voor cellen het zijn, en waar precies in de tumor deze cellen zich bevinden.'

Nieuwe behandeling:

Door krachten te bundelen van experts in de kliniek (Prinses Máxima Centrum en het UMC Groningen) en beide onderzoeksgroepen, ontdekte het team in de levertumoren van kinderen wel een ander soort cellen: de zogenaamde myeloïde cellen. Net als T-cellen zijn die ook aan te zetten tot het opruimen van andere cellen. Daarmee vormen ze een mogelijk aangrijpingspunt voor nieuwe therapieën. 

Bovendien zagen de onderzoekers dat een behandeling met chemotherapie de aantallen myeloïde cellen in levertumoren mogelijk nog verder verhoogde. 'In de toekomst zouden we daarom kunnen denken aan een combinatietherapie,' zegt Stephanie Schubert, post doc onderzoeker in de Peng-groep bij het Prinses Máxima Centrum. 'We zouden kinderen dan eerst behandelen met chemotherapie om meer immuuncellen naar de tumor te leiden, waarna we die cellen met immunotherapie kunnen activeren.'

Samenwerking:

Maar voordat er sprake is van een nieuw soort therapie op basis van myeloïde cellen, is nog veel onderzoek nodig. 'Het veld van de immunotherapie richt zich nog vooral op T-cellen,' zegt Schubert. 'Er loopt wel al onderzoek bij volwassenen naar de veiligheid en effectiviteit van immunotherapie op basis van myeloïde cellen. Ik denk dat we de komende jaren veel kunnen verwachten op dit gebied.'

Het UMC Utrecht en het Prinses Máxima Centrum werken, elk vanuit hun eigen expertise, nauw samen om het immuunprofiel van kindertumoren in kaart te brengen. Vanuit het team van Vercoulen zijn dat de ‘spatial omics’, waar het team van Peng zich richt op de moleculaire karakterisatie van hepatoblastoom. 'Het is belangrijk om te weten of we kunnen verwachten dat bestaande therapieën ook bij kinderkanker werken,' zegt Schubert. 'En als er verschillen zijn, biedt dat aanknopingspunten voor verder onderzoek naar nieuwe therapieën.'

Dit onderzoek kwam tot stand dankzij een Boost Grant vanuit het Speerpunt Cancer van het UMC Utrecht, TKI-Health Holland (TumMyTOF), Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa) en Stichting Kus van Kiki via de Prinses Máxima Centrum Foundation.

Utrecht Cancer bundelt expertise en innovatie:

Op het Utrecht Science Park werken meer dan 1200 onderzoekers van het UMC Utrecht, de Universiteit Utrecht, het Hubrecht Instituut en het Prinses Máxima Centrum samen binnen Utrecht Cancer. Samen versnellen zij de vooruitgang op het gebied van kankerzorg, onderzoek en onderwijs, met als doel de overlevingskansen en levenskwaliteit van mensen en dieren met kanker te verbeteren. 

Bron: www.research.prinsesmaximacentrum.nl