Auteur: Fleur van Benten -  eenvandaag.avrotros.nl

Als het aan de Britse oud-premier David Cameron ligt, komt er in Groot-Britannië een landelijke screening voor prostaatkanker. In Nederland is de ziekte nog geen onderdeel van het bevolkingsonderzoek. "Voordelen moeten opwegen tegen de nadelen."

Cameron maakte in een interview bekend dat hij zelf prostaatkanker heeft gehad en dat hij zijn diagnose kreeg toen hij zelf had aangedrongen op een screening. Daardoor kon hij zich vroeg laten behandelen en werd hij uiteindelijk beter.

15.000 mannen:

In Nederland wordt er op dit moment naar drie verschillende ziekten bevolkingsonderzoek gedaan: borst-, darm- en baarmoederhalskanker. Voor de bevolkingsonderzoeken krijg je een automatische uitnodiging per post, als je binnen een bepaalde groep valt.

In 2024 kregen 15.000 Nederlandse mannen de diagnose prostaatkanker, blijkt uit cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Dat is bijna even hoog als het aantal diagnoses van borstkanker, waar dus wel op wordt gescreend.

Makkelijk uit te leggen:

Hoogleraar kankerscreening Mireille Broeders van het Radboudumc snapt de oproep van Cameron. "Ik begrijp dat hij graag een verschil wil maken voor andere mannen die prostaatkanker hebben.

"Maar", voegt ze daaraan toe, "ik denk wel dat we heel erg moeten uitkijken dat we niet zijn persoonlijke ervaring meteen omzetten naar het nut van een landelijk bevolkingsonderzoek." Dat prostaatkanker nog geen onderdeel is van het bevolkingsonderzoek is namelijk makkelijk uit te leggen, vertelt ze.

PSA-test:

Om een landelijke screening in te stellen moeten namelijk andere afwegingen gemaakt worden, volgens haar. "Een afweging die kijkt naar de hele groep mannen die je daarvoor zou moeten uitnodigen. En dan wil je, als je zo'n aanbod doet - zeker vanuit de overheid - dat de voordelen van zo'n programma opwegen tegen de nadelen."

Een andere reden dat er nog geen bevolkingsonderzoek naar de ziekte is, is dat er nog geen goede screeningsmethode is. Er is wel een test - de zogenoemde PSA-test - maar die is niet heel specifiek, weet Broeders. "Ook als je geen prostaatkanker hebt, kan die waarde (die de test meet, red.) alsnog verhoogd zijn." Bijvoorbeeld als je een ontsteking hebt.

Verschillende soorten:

Daarbij zijn er veel verschillende soorten prostaatkanker. "Er zijn vormen van prostaatkanker waar je aan komt te overlijden, maar er zijn ook vormen die niet zo agressief zijn." In dat geval kan je dus heel oud worden met de ziekte en overlijden zonder dat dat komt door de kanker, vertelt ze.

Er zijn vormen van prostaatkanker waar je aan komt te overlijden, maar er zijn ook vormen die niet zo agressief zijn. In dat geval kan je dus heel oud worden met de ziekte

Hoogleraar kankerscreening Mireille Broeders van de Radboudumc over de verschillende vormen van prostaatkanker.

Als je een prostaatkanker hebt die 'niets met je doet', wil je die laten zitten, vertelt Broeders. "Als je die gaat behandelen, kan je daar een hoop ellende van krijgen en dat levert je niks op." De PSA-test kan op zichzelf niet vaststellen of de vorm van prostaatkanker dodelijk is. Maar er is wel onderzoek gedaan naar hoe dat wel kan, namelijk in combinatie met een MRI-scan. "Dat zou een belangrijk verschil kunnen maken."

Voor- en nadelen:

Maar ook als je de screenings doet in combinatie met de MRI-scan, kunnen er nadelen aan een landelijk screening verbonden zijn. Zo kan een bevolkingsonderzoek leiden tot onnodige ongerustheid, tot onterechte geruststelling of onnodige behandeling.

Broeders: "En dan moet je weer het totale plaatje van die voordelen en die nadelen tegen elkaar afwegen. En dat hebben we nog nooit gedaan in Nederland." Het zou dus kunnen dat prostaatkanker uiteindelijk toegevoegd wordt aan de bevolkingsonderzoeken die gedaan worden in Nederland, maar dat is nu nog niet ter sprake. Op de site van het RIVM zijn nog meer  voor- en nadelen te lezen.

Screening longkanker:

Waar op dit moment wel over wordt nagedacht, is een screening op longkanker, vertelt Broeders. "Dat is ook een ziekte waarvan de ziektelast heel groot is in Nederland. En daar heeft de Gezondheidsraad net een advies over uitgebracht."

Voor die ziekte is er wel een goede screeningstest. "Maar als we kijken naar het advies, dan geldt hier vooral dat het programma eromheen - dus aan wie ga je die test aanbieden en wat gebeurt er precies als iemand een positieve test heeft - nog verder uitgezocht moet worden. Dan kan de Gezondheidsraad daar weer opnieuw naar kijken om te bepalen of dit ook een programma is dat ingevoerd zou kunnen worden", vertelt ze tot slot.

Bron: www.eenvandaag.avrotros.nl