Auteur: redactie Mantelzorgelijk 

Als mantelzorger ben je vaak de rots in de branding voor een geliefde die zorg nodig heeft. Maar soms kom je in aanraking met organisaties in de zorg die nieuw voor je kunnen zijn, zoals zorgkantoren. Steeds meer mantelzorgers melden bij Mantelzorgelijk dat ze hiermee te maken krijgen, vooral als het gaat om langdurige zorg. Maar wat zijn zorgkantoren eigenlijk, wanneer heb je ermee te maken, en hoe gaat het proces verder gedurende de zorgperiode? We nemen je  stap voor stap mee, zodat je weet wat je kunt verwachten.

Wanneer heb je te maken met een zorgkantoor?

Zorgkantoren spelen een rol als je naaste zorg nodig heeft onder de *Wet langdurige zorg* (Wlz). Dit is de wet die gaat over intensieve, langdurige zorg, zoals 24-uurs toezicht of ondersteuning voor mensen met een ernstige aandoening – denk aan gevorderde Alzheimer, ernstige lichamelijke beperkingen, of een verstandelijke handicap. Je hebt met een zorgkantoor te maken nadat het *Centrum Indicatiestelling Zorg* (CIZ) heeft vastgesteld dat je naaste recht heeft op Wlz-zorg. Dit gebeurt meestal als de zorgbehoefte zo groot is dat mantelzorg of andere vormen van ondersteuning niet meer voldoende zijn.

Bijvoorbeeld: toen mijn vader met Alzheimer naar een verpleeghuis ging, kwam het zorgkantoor in beeld nadat het CIZ zijn zorgzwaartepakket had bepaald. Dit moment kan spannend zijn, omdat het betekent dat de zorg een nieuwe fase ingaat. Het zorgkantoor is er om de zorg te regelen en te betalen, namens de zorgverzekeraar, maar voor ons als mantelzorgers kan het voelen als een extra laag bureaucratie.

Hoe werkt het proces na de indicatiestelling?

Zodra het CIZ een zorgbehoefte vaststelt, neemt het zorgkantoor contact met je op. Dit kantoor is verantwoordelijk voor de regio waarin je naaste woont en werkt samen met de zorgverzekeraar (zoals Zilveren Kruis of VGZ). 

Hier is hoe het verder gaat:

1. Persoonlijk gesprek en zorgplan: Het zorgkantoor plant een gesprek met jou en je naaste (of diens vertegenwoordiger). Samen bespreken jullie welke zorg nodig is – bijvoorbeeld verblijf in een instelling, thuiszorg met 24-uurs ondersteuning, of een combinatie. Dit resulteert in een *zorgplan*, waarin staat welke zorg geleverd wordt en door wie.

2. Kiezen van een zorgaanbieder: Het zorgkantoor helpt je een geschikte zorgaanbieder te vinden, zoals een verpleeghuis of thuiszorgorganisatie. Je hebt vaak inspraak, maar het aanbod kan beperkt zijn afhankelijk van wat beschikbaar is in de regio.

3. Financiën en betalingen: Het zorgkantoor regelt de financiering. De zorgkosten worden grotendeels gedekt via de Wlz, maar je naaste betaalt wel een eigen bijdrage. Deze wordt berekend door het *Centraal Administratiekantoor* (CAK) op basis van inkomen en vermogen. Als mantelzorger kun je hierbij helpen door de aanvraag te ondersteunen.

4. Begeleiding tijdens de zorgperiode: Het zorgkantoor blijft betrokken. Ze controleren of de zorg goed verloopt, passen het zorgplan aan als de situatie verandert (bijvoorbeeld als de gezondheid van je naaste verslechtert), en lossen problemen op, zoals wachttijden of geschillen met zorgaanbieders.

In mijn ervaring met mijn vader was het zorgkantoor een steunpunt, maar ook een zeker een bron van frustratie. Toen zijn zorgbehoefte toenam, duurde het even voordat het zorgplan werd aangepast. Geduld en duidelijke communicatie waren key.

Hoe gaat het verder gedurende de zorgperiode?

Tijdens de zorgperiode blijft het zorgkantoor een schakel tussen jou, je naaste, en de zorgaanbieder. 

Hier zijn een paar belangrijke momenten:

– Regelmatige evaluaties: Het zorgkantoor organiseert controles (vaak jaarlijks) om te kijken of de zorg nog past. Jij als mantelzorger kunt input geven over hoe het gaat – bijvoorbeeld als je merkt dat je naaste meer ondersteuning nodig heeft.- Aanpassingen: Als de situatie verandert (bijvoorbeeld een verslechtering bij Alzheimer), kun je samen met het zorgkantoor het zorgplan herzien. Dit kan leiden tot meer zorguren of een overstap naar een andere instelling.

– Problemen oplossen: Kom je ergens niet uit, zoals een zorgaanbieder die niet levert wat beloofd is? Het zorgkantoor kan bemiddelen. Ook kun je een klacht indienen als je vindt dat de zorg tekortschiet.

Het kan soms voelen alsof je door een doolhof navigeert. Ik herinner me hoe ik moest pushen voor extra dagbesteding voor mijn vader, omdat het zorgkantoor niet meteen in actie kwam. Maar met volharding en hulp van een cliëntondersteuner kwam het gelukkig goed.

Tips voor mantelzorgers:

Het werken met zorgkantoren kan overweldigend zijn, maar met deze tips kun je het makkelijker maken:

1. Vraag om uitleg: Begrijp je iets niet? Vraag het zorgkantoor om het stap voor stap uit te leggen.

2. Schakel cliëntondersteuning in: Je hebt recht op gratis hulp van een onafhankelijke cliëntondersteuner via de gemeente of het zorgkantoor. Zij kunnen je begeleiden.

3. Houd contact: Blijf in gesprek met het zorgkantoor, vooral als je zorgen hebt over de zorg.

4. Documenteer alles: Noteer afspraken, telefoongesprekken, en veranderingen in de situatie van je naaste. Dat helpt bij evaluaties of klachten.

5. Zoek steun: Deel je ervaringen met andere mantelzorgers, bijvoorbeeld via Mantelzorgelijk, voor tips en herkenning.

Een systeem met haken en ogen:

Zorgkantoren zijn bedoeld om langdurige zorg soepel te regelen, maar het systeem is niet perfect. Wachttijden, beperkte keuzes in zorgaanbieders, en soms trage reacties kunnen frustrerend zijn. Toch zijn ze essentieel om de zorg gefinancierd en gecoördineerd te krijgen. Als mantelzorgers kunnen we blijven aandringen op verbetering, zodat de focus meer op de mens komt te liggen dan op papierwerk.

Heb jij ervaring met een zorgkantoor? Hoe ging dat voor jou? Deel het in de reacties – samen kunnen we elkaar steunen en leren. Want bij Mantelzorgelijk weten we een ding zeker: delen helpt!