Nieuwe behandeling blaaskanker met antipsychoticum Penfluridol.

Een antipsychoticum voor patiënten met schizofrenie gebruiken als geneesmiddel tegen blaaskanker? Onderzoeker Gabri van der Pluijm bewees in zijn laboratorium dat dit medicijn een anti-kankerwerking heeft. “Bij blaaskanker komt de tumor na verwijdering in tachtig procent van de gevallen terug. We zoeken daarom een effectievere behandeling van blaaskanker.”.

Door een publicatie in het tijdschrift Acta Psychiatrica Scandinavica kwam dr. Gabri van der Pluijm van het Leids Universitair Medisch Centrum met zijn team op het spoor van het antipsychoticum Penfluridol. Uit dat onderzoek bleek dat patiënten met chronische schizofrenie minder vaak kanker krijgen. “Het interessante was dat mensen met schizofrenie meestal een ongezondere leefstijl hebben, ze roken vaak veel vanwege de stress”, vertelt Van der Pluijm. “Desondanks zag je dat ze onder andere minder vaak longkanker, prostaatkanker en met name blaaskanker hadden. Het vermoeden was dat het medicijn Penfluridol een anti-kankerwerking had.”

Penfluridol heeft anti-kankerwerking:

Van der Pluijm onderzocht in zijn laboratorium het effect van het antipsychoticum op blaaskankercellen. Onderzoekers van zijn groep voegden het medicijn Penfluridol toe aan gekweekte menselijke blaaskankercellen en aan stukjes blaaskankerweefsel van patiënten. Ook liet hij menselijke blaaskankercellen groeien in de blaas van muizen en gaf de muizen daarna meerdere blaasspoelingen met het medicijn. Van der Pluijm: “In alle drie de gevallen zag je een duidelijke anti-kankerwerking. Tumoren werden aanzienlijk kleiner en er ontstonden ook minder uitzaaiingen. Een bestaand en relatief goedkoop medicijn tegen schizofrenie kan dus mogelijk worden ingezet voor de behandeling blaaskanker.”

Jaarlijks ongeveer 7.000 mensen diagnose blaaskanker:

Blaaskanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. Elk jaar krijgen 6.800 mensen voor het eerst de diagnose blaaskanker. Ongeveer een kwart van de patiënten heeft spierinvasieve blaaskanker, de agressieve variant met een 5-jaar overlevingskans van slechts tien procent. Het merendeel van de patiënten heeft oppervlakkige blaaskanker met een overlevingskans van negentig procent. Van der Pluijm gaat met zijn team onderzoeken of mensen met oppervlakkige blaaskanker effectiever behandeld kunnen worden met een blaasspoeling met het antipsychoticum Penfluridol. Hij zal hierbij samenwerken met het team van prof. Teun van Gelder van de afdeling Klinische Farmacie en Toxicologie.

Bestaande behandeling niet effectief:

“De bestaande behandeling van oppervlakkige blaaskanker is niet effectief genoeg”, vertelt Van der Pluijm. “Na het verwijderen van de tumor krijgen patiënten nu zes keer elke week een blaasspoeling met cytostatica of met kunstmatig verzwakte ziektekiemen: Bacillus Calmette-Guérin of BCG. Cytostatica heeft een remmende werking op de deling van tumorcellen. Bij de BCG-therapie wekken bacteriën een afweerreactie op waardoor ook de tumor wordt aangevallen door de geactiveerde immuuncellen.”

Het probleem is dat de tumor na verwijdering en de behandelingen met cytostatica of BCG in tachtig procent van de gevallen terugkomt. Voor patiënten is het belastend en zwaar als ze meerdere behandelingen moeten ondergaan. Ze moeten steeds naar het ziekenhuis en de behandeling zorgt onder andere voor irritatie in de blaas en aandrang om te plassen. Bovendien zorgt het lange behandeltraject voor hoge medische kosten.

Onderzoek naar bijwerkingen antipsychoticum:

In het nieuwe klinische onderzoeksproject, waarvoor Van der Pluijm via het LUMC Donation Investment Fund II steun vraagt, kijkt hij of een blaasspoeling met het antipsychoticum Penfluridol effectiever is. Eerst wordt onderzocht of patiënten bijwerkingen krijgen van het geneesmiddel. Hiervoor krijgen negen patiënten zes weken lang een blaasspoeling met het antipsychoticum, in drie verschillende doseringen. Van der Pluijm: “Schizofreniepatiënten krijgen dit medicijn in tabletvorm. Onze patiënten met blaaskanker krijgen het alleen als opgelost medicijn lokaal toegediend via een blaasspoeling. Ik verwacht dan ook niet dat het geneesmiddel in de bloedbaan komt en andere weefsels bereikt.” 

Komt de tumor terug of blijft die weg?

Als blijkt dat het antipsychoticum Penfluridol als blaasspoeling goed wordt getolereerd, dan gaat het onderzoeksteam vervolgens bij zo’n veertig patiënten onderzoeken wat het effect is van het geneesmiddel op de tumor in de blaas. De vraag is of de tumor terugkomt, minder vaak terugkomt of zelfs wegblijft. Van der Pluijm: “Er zitten meestal meerdere tumorplekjes in de blaas die artsen operatief verwijderen. In deze studie laten we bij elke patiënt steeds één ongevaarlijk tumorplekje bewust zitten. We hopen hierdoor eveneens te kunnen bepalen of deze tumor onder invloed van de blaasspoelingen met Penfluridol verschrompelt. Dat is het ideale scenario, want dan hebben patiënten met oppervlakkige blaaskanker in de toekomst minder behandelingen nodig.”

LUMC Donation Investment Fund:

Om deze en andere innovatieve onderzoeken daadwerkelijk uit te voeren is er geld nodig. Daarom is het LUMC Donation Investment Fund II opgericht. Binnen dit fonds bieden donateurs steun aan veelbelovende onderzoeksprojecten die versnelling door financiering goed kunnen gebruiken. Zodra een project succesvol heeft geleid tot een product of behandeling en (op de markt) kan worden geïntroduceerd, begint de tweede fase. Diezelfde donateurs, maar ook andere geïnteresseerden, kunnen dan investeren in een nieuw op te zetten bedrijf of spin-off.

Meer weten over de onderzoeksprojecten en het LUMC Donation Investment Fund, of wilt u donateur worden? Bekijk dan hier de website.