Mag ik een koolhydraatarm dieet gebruiken tijdens kanker als ik wil afvallen?
Er zijn geen aanwijzingen dat een koolhydraatarm dieet om af te vallen kwaad kan tijdens de behandeling. Het is belangrijk om met uw arts af te stemmen wanneer u een dieet wilt volgen om af te vallen tijdens de behandeling als u te zwaar bent of te zwaar wordt. Vraag om begeleiding door een diëtist om dit op een goede manier te doen, zodat u wel gewicht verliest maar niet onnodig spiermassa. Spiermassa, en dus conditie, is nodig voor een zo goed mogelijk herstel van ziekte en behandeling.
Wat is een koolhydraatarm dieet?
De Gezondheidsraad adviseert iedereen die gezond wil eten om 5-10% van de benodigde energie uit eiwit, 20-40% van de benodigde energie uit vet en 40-70% van de benodigde energie uit koolhydraten te halen. Voor iemand die 2000 kcal eet, is dit 200-350 gram koolhydraten. Een koolhydraatarm dieet bevat minder, namelijk zo'n 50-150 gram koolhydraten per dag. Een ketogeen dieet levert nog minder koolhydraten, namelijk zo'n 20-50 gram per dag. Een koolhydraatarm dieet levert in verhouding meer vet en eiwit.
Koolhydraten komen in de voeding voor als zetmeel (aardappelen, brood, deegwaren, peulvruchten), melksuiker (melk, karnemelk, yoghurt), vruchtensuiker (fruit, vruchtensappen), suiker (kristalsuiker, frisdrank, koek en gebak) en als druivensuiker (stroop, honing, snoep, frisdrank). Deze producten mogen in een koolhydraatarm dieet niet of heel beperkt worden gebruikt.
Naast koolhydraten bevatten koolhydraatrijke voedingsmiddelen meestal ook andere voedingsstoffen, zoals voedingsvezel, vitamines en mineralen. Bij een koolhydraatarm dieet is het hierdoor vaak lastig om voldoende van deze stoffen binnen te krijgen. Een koolhydraatarm dieet is rijk aan eiwitten en vetten. Het eten van eiwitten tijdens de behandeling, in combinatie met lichaamsbeweging, kan ervoor zorgen dat de spiermassa behouden blijft. Bij de keuze van vetten is het belangrijk te kiezen voor de gezonde, onverzadigde vetten. Een voeding rijk aan verzadigde vetten vergroot het risico op het krijgen van hart- en vaatziekten.
Gewichtstoename tijdens de behandeling:
Van bepaalde vormen van kanker en behandelingen, zoals de behandeling van borstkanker, is het bekend dat mensen gemakkelijk veel aankomen in lichaamsgewicht tijdens en na afloop van de behandeling. Dit is een ongewenste bijwerking, omdat overgewicht kan bijdragen aan een toegenomen risico op het opnieuw krijgen van kanker. Ook wordt het door veel mensen als zeer onprettig ervaren om ongewenst veel aan te komen in gewicht. Het is daarom belangrijk om het lichaamsgewicht in de gaten te houden en om te veel gewichtstoename zoveel mogelijk te voorkomen.
Tips hoe u dit kunt doen kunt u lezen op Hoe kan ik voorkomen dat ik aankom tijdens de behandeling?
Let op!
Het is belangrijk te weten waardoor de gewichtstoename veroorzaakt wordt. Gewichtstoename kan door verschillende oorzaken ontstaan. Het kan doordat u vocht vasthoudt, doordat u extra spieren hebt gekregen door training, of doordat u extra vet hebt opgeslagen. Overleg bij gewichtstoename altijd met uw behandelend arts of diëtist om te achterhalen wat er in uw situatie aan de hand is.
Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds en onderzoekers op het gebied van voeding en lichaamsbeweging bij mensen met kanker, adviseren mensen met kanker om een gezond lichaamsgewicht te behouden of te bereiken. Bij vrouwen met borstkanker is aangetoond dat het veilig is om bij overgewicht gecontroleerd af te vallen tijdens en na de behandeling.
Koolhydraatarm dieet tijdens de behandeling:
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van een koolhydraatarm dieet tijdens de behandeling tegen kanker. De studies die gedaan zijn, beschrijven geen negatief effect op de behandeling.
In een kleine studie onder vrouwen met endometrium en ovarium kanker, lijkt een twaalf weken durend koolhydraatarm dieet een gunstig effect te hebben op de lichaamssamenstelling: de vrouwen die een koolhydraatarm dieet volgden, hadden na twaalf weken minder lichaamsvet. Bij de vrouwen die een normale gezonde voeding aten, werd geen verschil gezien in de lichaamssamenstelling. Wat de effecten van een koolhydraatarm dieet op de langere termijn zijn, is onbekend. Of het koolhydraatarm dieet ook effect heeft op de kanker moet in verdere studies uitgezocht worden.
In een studie onder veertig vrouwen die borstkanker hebben gehad, is onderzocht welk dieet beter werkt: een energiebeperkt dieet dat minder vet en meer koolhydraten bevat óf een energiebeperkt dieet dat arm aan koolhydraten is. De ene helft van de vrouwen volgde gedurende 6 maanden het ene dieet, de andere helft gedurende 6 maanden het andere. Beide groepen vielen af en er werd geen verschil gezien in hoeveel ze afvielen tussen beide groepen.
Bij een andere studie bij mensen zonder kanker, waarbij 300 mensen een vetarm, en 300 mensen een koolhydraatarm dieet volgden gedurende een jaar, was ook geen verschil zichtbaar in de mate waarin mensen afvielen: in beide groepen vielen de mensen gemiddeld 5-6 kg af. Ook al hoefden deze mensen van de onderzoekers geen energiebeperking te volgen, toch aten de deelnemers aan de studie gemiddeld 500 calorieën per dag minder dan voor de start van het dieet.
Een overzichtsstudie, waarin in totaal 447 mensen zonder kanker en mét overgewicht zijn bestudeerd, laat zien dat na zes maanden de mensen die een koolhydraatarm dieet (zonder energiebeperking) volgden meer waren afgevallen dan mensen die een laag vet dieet met energiebeperking volgden. Dit effect was niet meer zichtbaar na 12 maanden. Beide groepen mensen vielen af. Wel werd een verschil in het cholesterolgehalte in het bloed gezien: mensen die een laag vet dieet volgden kregen een lager en dus gunstiger gehalte aan LDL-cholesterol in hun bloed dan de mensen die een koolhydraatarm dieet volgden. Een hoog LDL-cholesterol is niet gunstig omdat het op de lange termijn het risico op hart- en vaatziekten kan verhogen.
Een andere overzichtsstudie waar gekeken is naar het effect van een koolhydraatarm of een vetarm dieet op het LDL- en HDL-cholesterol heeft een andere conclusie. Bij deze studie werd gezien dat een koolhydraatarm dieet gunstiger lijkt dan een vetarm dieet, omdat hier een gunstiger stijging van het HDL-cholesterol werd gezien. Bij deze overzichtsstudie werd geen effect op het LDL-cholesterol gezien. Bij de ene overzichtsstudie daalde het LDL-cholesterol bij een koolhydraatarm dieet, wat gunstig is, en bij de andere overzichtsstudie steeg het HDL-cholesterol bij een vetarm dieet, wat gunstig is. Uit deze studies is niet te concluderen welk dieet beter is.
Koolhydraatarm dieet en tekorten:
Het is belangrijk om altijd uw diëtist of arts te raadplegen als u een koolhydraatarm dieet wilt volgen tijdens uw behandeling. Door de specifieke samenstelling van het dieet, is de kans groot dat u een tekort krijgt van bepaalde vitamines en mineralen. Dit kan een negatief effect hebben op uw conditie en herstel. Ook zal de hoeveelheid vezel in uw voeding veel minder zijn dan normaal. Dit kan leiden tot problemen met uw stoelgang. Een diëtist kan u adviseren over wat u het beste kunt doen om toch een volwaardige voeding te behouden en u hierbij begeleiden.