Ook gebruinde boer loopt risico op huidkanker.
Auteur: Redactie Margreet Welink redacteur boerenleven.
Veel boeren denken nog steeds dat het wel meevalt met de risico's van de zon. Ze dragen soms wel kleding met lange mouwen, maar smeren handen en gezicht vervolgens niet in.
Foto: Mark Pasveer.
Nee, hij smeert zich nooit in met zonnebrandcrème. Die zalfjes op zijn huid, daar houdt hij niet van. Het plakt, hij zweet er niet lekker door en er blijft veel stof aan kleven. Henk Slagmaat, melkveehouder in Groningen, is niet de enige 50-plusser die zo over denkt over crèmes en oliën die de huid beschermen tegen de zon.
Het Nationale 50plus Panel concludeerde in 2020 al dat deze leeftijdsgroep niet zo van het smeren is. Slechts driekwart doet dat, een kwart dus niet. En wie wel smeert, kloddert éénmalig wat op de huid en de rest van de dag niet meer. Terwijl de producten meestal maar twee uur werken. Daarna is bijsmeren nodig.
UV-wat?
Gebruik een zonnebrandcréme die beschermt tegen zowel UV-A als UV-B straling. Dit zijn de twee typen UV-straling die de aarde bereiken. Te veel type A veroorzaakt huidkanker, te veel type B zorgt voor verbranding. Beide stralingssoorten zijn dus schadelijk.
Pet of hoed geen standaarduitrusting:
Ook een pet of hoed is geen standaarduitrusting voor mensen die veel in de zon werken. “Maar die draag ik dan weer wel”, zegt Henk. “Omdat het op mijn hoofd nogal uitdunt. Dan is die zon erop knap heet. Ik doe geen pet op omdat ik bang ben te verbranden. Ik verbrand nooit.”
Dat laatste merken veel van zijn generatiegenoten. Omdat ze dagelijks zoveel buiten zijn, went hun huid aan de zon. Ze worden er diepbruin van, niet rood. Zonnebrandcrème gebruiken lijkt voor hun gevoel dan zinloos.
Boeren vertonen hoog-risicogedrag:
Het Medisch Centrum Amsterdam deed onderzoek onder mensen die beroepsmatig veel buiten werken. Zij worden gezien als hoog-risicogroep voor het ontwikkelen van huidkanker als gevolg van chronische blootstelling aan zon.
Ook boeren worden gerekend tot deze groep die – zo bleek – hoog-risicogedrag vertoont ten aanzien van huidkanker. Men is zich nog te weinig bewust van de gevaren, zo luidde de conclusie.
Huidkanker was vroeger een weinig voorkomende vorm van kanker, maar anno nu staat hij op nummer één. Tot een paar jaar terug kreeg één op de vijf mensen een vorm van huidkanker, dat neigt inmiddels al naar één op de vier. Reden genoeg dus om de huid wel te beschermen als je in de zon moet werken.
Wie het niet doet omdat hij nooit verbrandt, doet er goed aan zich te realiseren dat de tijden veranderd zijn. De zonkracht is nu bijvoorbeeld veel vaker hoog dan toen. Kwam 30 jaar geleden zonkracht 7 niet veel voor, anno nu is dat gemiddeld 20 dagen per jaar wel het geval. Dat is drie weken.
Doe binnenklussen tussen 12 en 15 uur:
De zonkracht is het hoogst van 12 tot 15 uur. Ga dan zeker niet met een onbeschermde huid buiten aan de slag. Beter nog is het om in die uren binnen te werken. Er liggen altijd wel klusjes die nog gedaan moeten worden, zoals de administratie of onderhoud aan machines. Toch naar buiten? Smeer je dan eerst in met een zonnebrandproduct van minimaal factor 30 (SPF30) of trek kleding aan met lange mouwen en lange broekspijpen. Zet een hoed of pet op en bescherm de nek met bijvoorbeeld een nekflap. In het geval van een pet: je oren zijn dan alsnog onbeschermd. Smeer daar wat zonnebrandcrème op.
Zonkracht één tot acht in Nederland:
De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid schadelijke ultraviolette straling die de aarde bereikt. In Nederland komt zonkracht één tot acht voor. De maximale waarde is zeldzaam voor onze contreien, maar wordt wel al af en toe gemeten. Een onbeschermde huid verbrandt daarbij in minder dan 10 minuten, al hangt het af van het type huid dat je hebt. Bij een lichte huid gaat het sneller dan bij een donkere of gebruinde huid.
Veel buitenwerkers scharen zichzelf bij die laatste groep, bleek uit het Amsterdamse onderzoek. Maar die gedachte klopte niet altijd met de werkelijkheid. Na een paar keer verbranden gaat de huid weliswaar bruiner verkleuren, maar de huidcellen kunnen dan al beschadigd zijn wat uit kan monden in kanker.
Beperk risico op zonneschade:
Dat het met name ouderen zijn die menen dat het wel meevalt met die schadelijke zon, komt doordat deze generatie nog mee heeft gemaakt dat de hoeveelheid UV-straling die het haalde tot aan de aarde minder groot was dan nu. Daarom verbrandden ze vroeger ook minder vaak en minder snel.
Ironisch genoeg kwam dat doordat de lucht toen smeriger was. 30 tot 35 jaar geleden zat er nog veel meer fijnstof in de lucht en die hield schadelijke straling deels tegen. Milieumaatregelen hebben schonere lucht opgeleverd. Een nadeel is dat zonlicht minder gefilterd wordt.
Terug naar luchtvervuiling wil niemand, maar verbranden en huidkanker krijgen ook niet. Door de huid te beschermen, met zonnebrandcrème, aangepaste kleding en een pet of hoed, blijft het risico op zonneschade binnen de perken.
Feit of fabel?
‘Zonnebrandcrème veroorzaakt juist kanker’
Fabel. Afgelopen jaar werd dit verhaal, dat al zeker tien jaar oud is, op social media weer eens opgekookt. Critici hebben het gemunt op de oxybenzonen in de crèmes. Die veroorzaakten kanker bij muizen die de stof te drinken kregen. Maar zonnebrandcrème drink je niet.
‘De schadelijke stoffen in crèmes komen via je huid in je bloed terecht’
Feit en fabel. Amerikaanse onderzoekers vonden dat sómmige stoffen in je bloed terecht kunnen komen. Ze stelden ook vast dat het om heel kleine hoeveelheden ging en dat blootstelling aan UV-straling vele malen schadelijker is voor de gezondheid.
‘Zonnebrandcrèmes zijn slecht voor het milieu’
Feit. Sommige ingrediënten maken dat koraal verbleekt en doodgaat. Kies daarom voor een flesje waar iets van Ocean friendly, Ocean respect of Ocean protect op het etiket staat.
‘Zonnebrandcrème kan allergische reacties veroorzaken’
Feit. Sommige mensen krijgen huiduitslag van de parfums in de crèmes. Een parfumloze variant voorkomt dat.
‘Uierzalf werkt prima als zonnebrandmiddel’
Fabel. Door blootstelling aan zonlicht droogt de huid snel uit. Daar helpt uierzalf wel tegen. Maar de zalf beschermt niet tegen de schadelijke UV-stralen in zonlicht.
‘In de cabine van de trekker verbrand je niet’
Feit en fabel. Het glas houdt weliswaar veel van de schadelijke UV-straling tegen maar niet alles. De helft van de aanwezige UV-A straling gaat er bijvoorbeeld gewoon doorheen. Je verbrandt minder snel, maar bij langdurige blootstelling kan het wel. Moet je dus de hele dag trekkerwerk doen? Gebruik ook dan aangepaste kleding en smeer onbedekte huid in met zonnebrandcrème.
Bron: www.boerderij.nl